De strijd tegen witwassen: de rol van accountant, boekhouder, taxadviseur en advocaat

Ondanks de bepalingen opgenomen in de vijfde antiwitwasrichtlijn blijft het witwassen van geld en de daarmee verband houdende financiering van terrorisme en georganiseerde misdaad voor aanzienlijke problemen zorgen binnen de Europese Unie.

Recent werd de zesde antiwitwasrichtlijn (2018/1673) omgezet in de Belgische wetgeving. Deze richtlijn sleutelt in het bijzonder aan het repressieve luik waarbij een coherente strafbaarstelling binnen de Europese Unie nagestreefd wordt. Zo moeten alle fiscale misdrijven (incl. gewone fiscale fraude) gekwalificeerd worden als een basismisdrijf dat aanleiding kan geven tot witwassen. De traditionele fiscale “ontsnappingsclausule”, uitgewerkt in artikel 505, derde en vierde lid van het strafwetboek, werd in dit opzicht niet compatibel geacht met de richtlijn.

Door de recente aanpassing van artikel 505 van het strafwetboek, kunnen niet-meldingsplichtige personen die niet betrokken waren bij het basismisdrijf van gewone fiscale fraude, met ingang van 5 februari 2024 (Wet van 18 januari 2024), niet langer een beroep doen op enige ontsnappingsclausule wanneer ze betrokken zijn bij witwastransacties met vermogen dat voortvloeit uit een dergelijk misdrijf. Meldingsplichtige personen kunnen in dergelijke gevallen wel nog genieten van een strafuitsluitende verschoningsgrond indien zij zich conformeren aan de wetgeving en reglementering inzake de bestrijding van fiscale fraude, waaronder deze die voortvloeien uit de preventieve antiwitwaswet van 18 september 2017. Wat betekent dit nu precies in de praktijk? 

De verplichtingen waaraan men zich dient te conformeren zullen in de nabije toekomst ook licht hervormd worden. De Europese Commissie presenteerde op 20 juli 2021 namelijk het zogenaamde “AML Package”, bestaande uit 4 nieuwe wetgevende initiatieven, om de preventieve regelgeving op Europees niveau ter bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering te versterken. Men voorziet onder meer een antiwitwasverordening waardoor voor het eerst overal binnen de EU dezelfde preventieve spelregels zullen gelden.

Via de Wet van 9 februari 2024 werd er ook gesleuteld aan de lijst van entiteiten die aan het preventief luik van de antiwitwaswetgeving onderworpen zijn. Met ingang van 31 maart 2024 worden verhuurders van brandkasten toegevoegd aan deze lijst.

Tijdens de uiteenzetting krijgt u een overzicht van o.a. volgende vragen: 

• Wat zijn witwasmisdrijven volgens artikel 505 sw? 
• Wat zijn de gevolgen van de recente wetswijzigingen voor de doorsnee burger? 
• Wat zijn de gevolgen voor de beoefenaars van cijferberoepen? Advocaten? 
• Vallen zij onder de strafuitsluitende verschoningsgrond? Welke voorwaarden moeten er cumulatief worden voldaan? 
• Aan welke preventieve verplichtingen dient u te voldoen? Hoe, wanneer en op welke manier moet u uw klant identificeren?
• Welke invloed heeft de antiwitwasgeving op de werking van uw kantoor? 
• Hoe ver mag u gaan in de adviesverlening naar uw klant toe?
• In welke gevallen moet u melding maken? Hoe moet u dit doen? Wat zijn de gevolgen als u het nalaat om melding te maken? Moet u dit communiceren naar uw klant toe? 
• Is de meldingsplicht ook van toepassing op uw personeel? 
• Kan u zich verzekeren tegen eventuele aansprakelijkheden? 
• Kan u bestempeld worden als medeplichtige aan een witwasmisdrijf? Welke sancties kunnen hieraan verbonden worden?